Chodzi o parafię Królowej Apostołów, położoną niedaleko dworca PKP w Rybniku. Głośne dzwony i kuranty przeszkadzały pobliskiego osiedla przy ulicy Tęczowej. Zachowanie proboszcza polegało na uruchamianiu bicia dzwonów kościoła na pół godziny przed mszą świętą. Dzwony biły najwcześniej w niedzielę o godzinie 6.00 na mszę świętą o godzinie 6.30. Natomiast w tygodniu dzwony biły najwcześniej o godzinie 7.30. Czas bicia dzwonów został ustawiony na 1 minutę. 13 stycznia 2017 roku komendant Miejski Policji w Rybniku skierował do Sądu Rejonowego w Rybniku wniosek o ukaranie proboszcza. Komendant wskazał, że obwiniony ksiądz od 1 lipca 2016 roku do 8 stycznia 2017 roku poprzez uruchomienie dzwonów kościoła, których natężenie dźwięku przekracza dopuszczalne normy hałasu w porze dziennej, zakłócił spokój Andrzejowi R. Komendant zarzucił proboszczowi popełnienie wykroczenia z art. 51 par. 1 kodeksu wykroczeń. Sąd Rejonowy w Rybniku wyrokiem nakazowym z 26 stycznia 2017 roku uznał obwinionego proboszcza za winnego popełnienia zarzucanego mu wykroczenia. Sąd wymierzył mu karę grzywny w wysokości 200 złotych. Od orzeczenia tego żadna ze stron postępowania nie wniosła sprzeciwu. W konsekwencji wyrok nakazowy uprawomocnił się 16 lutego 2017 roku.

Kasacja Ziobry

Sprawą zainteresował się Prokurator Generalny Zbigniew Ziobro, który uznał, że wyrok ten nie powinien się ostać i złożył kasację do Sądu Najwyższego. W uzasadnieniu kasacji Prokurator Generalny podkreślił, że zebrany w sprawie materiał dowodowy, w tym wyjaśnienia obwinionego proboszcza, który nie przyznał się do popełnienia zarzucanego mu wykroczenia, nie dawały sądowi podstaw do uznania, że zachowanie księdza wyczerpało ustawowe znamiona wykroczenia. Sąd Rejonowy w Rybniku uznał, że uruchamianie przez proboszcza dzwonów kościoła w porze dziennej, których natężenie dźwięku przekracza dopuszczalne normy hałasu, jest równoznaczne z wybrykiem. W ocenie Prokuratora Generalnego z takim stanowiskiem Sądu nie sposób się było zgodzić. W rozumieniu potocznym przez wybryk rozumie się w zasadzie każde zachowanie, które odbiega od przyjętego zwyczaju w danym miejscu, czasie i okolicznościach. – Nie może być uznany za wybryk czyn, który nie tylko nie koliduje z obowiązującymi normami zachowania się, ale wręcz wzbudza w odbiorze powszechnym oceny akceptacji, zgody lub uznania. Nie ulega wątpliwości, że uruchamianie dzwonów kościelnych, nawet jeżeli ich natężenie dźwięku przekracza dopuszczalne normy hałasu w porze dziennej, którego celem jest informowanie wiernych o zbliżającej się mszy świętej, ma uzasadnienie i nie odbiega od przyjętego zwyczajowo w danym miejscu, czasie i okolicznościach. Jest to także zachowanie, które nie pozostaje w ostrej sprzeczności z zasadami współżycia społecznego. Ponadto, po uzyskaniu przez proboszcza parafii informacji o przekroczeniu normy hałasu trzech dzwonów, zaprogramowany do bicia został tylko jeden z nich – pisał do Sądu Najwyższego Zbigniew Ziobro.

Dzwony biły i bić będą

Pokrzywdzony A.R. zeznał, że „głośne bicie dzwonów tego kościoła w godzinach wczesnorannych oraz dziennych, tj. od godz. 6.00 do 18. 00 zakłócają mu spokój dzienny i powoduje, że nie potrafi spać w ciągu dnia i normalnie funkcjonować”. Równocześnie z informacji dzielnicowego Komendy Miejskiej Policji w R. wynika, że dzielnicowi rejonu lokalizacji kościoła, w którym proboszczem jest obwiniony, nie otrzymywali w przeszłości zgłoszeń lub sygnałów „mieszkańców dzielnic, aby dzwoniące dzwony kościoła były problemem i zakłócały spokój mieszkańców”. Sam obwiniony nie przyznał się do zarzucanego mu czynu i wyjaśnił przy tym, że „zmniejszył czas bicia dzwonu z 2 minut do 1 minuty i zaprogramowany został jeden z trzech dzwonów po uzyskaniu informacji o przekroczeniu normy hałasu tych trzech dzwonów”, a także, iż „odkąd istnieje kościół dzwony biły i bić będą, jest to od zawsze traktowane jako prawo zwyczajowe”. Z przeprowadzonych przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska pomiarów emisji hałasu z terenu kościoła, w którym proboszczem jest obwiniony wynika, że stwierdzono przekroczenie dopuszczalnego poziomu dźwięku tj. wartości 55 dB dla pory dnia o 9,1 dB w punkcie pomiarowym nr 1 oraz 9,2 dB w punkcie pomiarowym nr 2.

To zwyczaj

30 stycznia trzech sędziów Sądu Najwyższego wydało wyrok i przyznało rację Zbigniewowi Ziobrze. Sąd uchylił zaskarżony wyrok i uniewinnił proboszcza od popełnienia zarzucanego mu czynu a kosztami postępowania obciążył Skarb Państwa. – Wszystkie te okoliczności, kreujące przedmiotową stronę ocenianego zachowania obwinionego świadczą o tym, że nie może być ono uznane za wykroczenie. Zebrany w sprawie materiał dowodowy – w sposób oczywisty – nie dawał podstaw do uznania, że zachowanie obwinionego proboszcza stanowiło wybryk w rozumieniu art. 51 § 1 k.w. Nie sposób też nie zauważyć, iż – według przeważającej części przedstawicieli doktryny – zwyczaj (a niewątpliwie z nim mamy do czynienia in concreto, skoro bicie kościelnych dzwonów przywołujących wiernych na Mszę Świętą jest w Polsce od wieków przyjętym zachowaniem) może wyłączać bezprawność zachowań wypełniających znamiona czynów zabronionych stypizowanych jako wykroczenia – czytamy w uzasadnieniu Sądu Najwyższego.

Adrian Czarnota