Sporządzanie raportów o stanie gminy to nowy obowiązek samorządów, wprowadzony nowelizacją „Ustawy o samorządzie gminnym”. Wójtowie, burmistrzowie oraz prezydenci miast mają obowiązek przedstawiać co roku stosowny raport, będący swego rodzaju podsumowaniem działalności wójta w poprzednim roku – realizacji polityki, programów oraz strategii przyjętej przez gminę. Taki raport sporządzono również w gminie Rudnik. Jest on czymś w rodzaju punktu wyjścia dla przyszłych działań władz gminy.

O tym czego możemy dowiedzieć się z raportu, piszemy w ramce obok. Poniżej relacjonujemy przebieg dyskusji, którą raport wywołał na forum rady gminy.

Niepokój Absalona

– Od wielu lat niepokoi mnie sytuacja, którą trudno zmienić. Nasz budżet jest tak konstruowany, że bez dotacji i subwencji trudno byłoby funkcjonować. To jest sytuacja dość niebezpieczna. Niedobór subwencji oświatowej powodował duże problemy z domknięciem budżetu. Taka sytuacja nie jest dobra – rozpoczął dyskusję Stefan Absalon.

Jak zmienić tę sytuację? Doświadczony radny uważa, że cała społeczność gminy, od urzędników, przez radnych po wszystkich mieszkańców, powinna postawić sobie za cel poszukiwanie nowych inwestorów.

– Od wielu lat mówi się, że gmina jest rolnicza. Ja nie mam nic przeciwko temu, ale rolnictwo nie może ograniczać rozwoju gminy pod względem innych inwestycji. Przykłady można mnożyć, ale wystarczy spojrzeć na naszych sąsiadów, na gminę Pietrowice Wielkie. Jeden duży inwestor winduje ich na zupełnie inny poziom – zauważył radny.

Przede wszystkim strategia

– Żeby zwiększyć dochody własne, musielibyśmy mieć swoje tereny inwestycyjne, z których potem (po realizacji inwestycji przez prywatne podmioty – red.) byłyby podatki. Te pieniądze można byłoby przeznaczyć na budowę kanalizacji. To są nasze bolączki, ale myślę, że nasza gmina nie ma się źle – stwierdził Ireneusz Jaśkowski, przewodniczący rady.

– Mamy krajobrazy, których nie ma żadna inna gmina w powiecie, ale nie mamy terenów inwestycyjnych. Trzeba przyciągnąć ludzi, którzy będą zostawiać tutaj pieniądze. Przede wszystkim potrzebujemy strategii, która powie nam, w co możemy inwestować, w jakim kierunku iść – zauważył radny Artur Osak. Dodał, że do Sławikowa przyjeżdżają ludzie z odległych zakątków województwa i Polski, aby podziwiać ruiny tamtejszego pałacu. Robią to pomimo braku promocji. – Gdyby promować to miejsce, byłoby ich jeszcze więcej – przekonywał.

Radny Mirosław Golijasz wskazał z kolei na inny mankament – bardzo niski stopień informatyzacji gminy, przede wszystkim brak łączy światłowodowych oraz problemy z zasięgiem sieci telefonicznej.

Nadzieja w obwodnicy Raciborza

Tomasz Kruppa zauważył, że czynnikiem rozwoju miejscowości jest komunikacja. Zastępca wójta wiąże duże nadzieje z budową obwodnicy Raciborza. Jako część drogi Racibórz – Pszczyna, będzie mieć swój początek na skrzyżowaniu z drogą krajową nr 45 w Rudniku.

– Obwodnica Raciborza jest dla nas szansą w przyszłości, bo dzięki niej ludzie będą mogli zamieszkać pośród naszych pięknych krajobrazów, a jednocześnie mieć szybkie połączenie z aglomeracją rybnicką i resztą województwa – wyjaśnił T. Kruppa.

Farmy wiatrowej nie będzie, ale...

Radnego Gerarda Panka interesowało co dalej z farmą wiatrową, która miała powstać na terenie gminy. W miejscach, gdzie realizowane były tego typu inwestycje, lokalne społeczności mogły liczyć na wpływy z podatków, a nawet rekompensaty od inwestorów. Wójt Piotr Rybka przekazał, że inwestor nie jest już zainteresowana tą inwestycją, gdyż aktualnie byłoby to przedsięwzięcie nieopłacalne. – Wykonawcy nie

chcą iść w tym kierunku, ale w najbliższym czasie będą jeździć po gminie, poszukując hektara ziemi pod fotowoltaikę – dodał.

Co z przebudową linii energetycznej?

Radnego Panka interesowała również kwestia planów przebudowy linii napowietrznej z Pawłowiczek. Wójt Piotr Rybka odpowiedział, że ta sprawa jest aktualna. Miejscami fundamenty słupów energetycznych wystają z ziemi, istnieją więc obawy, że linia pozostawiona sama sobie mogłaby kiedyś runąć pod naporem wiatru.

Inwestorem w tym przypadku jest firma Tauron. Jej przedstawiciele regularnie składają wizyty w urzędzie gminy Rudnik. – Mocno naciskamy, żeby ta współpraca nie polegała tylko na tym, że my wychodzimy im naprzeciw i podajemy rękę, ale żeby oni też zrozumieli, że mamy swoje potrzeby i w zamian za realizację takiej inwestycji chcemy coś pozyskać – powiedział wójt.

Zapytaliśmy co dokładnie gmina mogłaby zyskać na przebudowie linii napowietrznej z Pawłowiczek do Raciborza. Wójt odpowiedział, że póki co nie sformułowano konkretnych oczekiwań. – Każda gmina próbuje coś ugrać dla mieszkańców. Nie mamy określonego celu – czy to ma być dofinansowanie do drogi, czy ścieżek rowerowych, czy jeszcze czegoś innego. Póki co, chcemy po prostu się dowiedzieć się, o jakich kwotach możemy rozmawiać – wyjaśnił P. Rybka.

Wojtek Żołneczko

Co można wyczytać w „Raporcie o stanie gminy Rudnik”?

Demografia – plusy i minusy

Z końcem 2017 r. w gminie Rudnik mieszkało 5189 osób. Społeczeństwo gminy jest relatywnie młode. 16,2% mieszkańców gminy to osoby w wieku powyżej 65 lat. To mniej niż średnia dla powiatu raciborskiego (16,7%), Polski (17%) oraz województwa śląskiego (18%). Odsetek osób w wieku przedprodukcyjnym wynosi 16,9%.

W kilku ostatnich latach liczba zgonów przewyższała liczbę urodzeń. Dopiero w 2017 r. liczba urodzeń dorównała liczbie zgonów. Według prognoz do 2030 r. liczba mieszkańców gminy skurczy się o 1,7% do 5102 osób.

Aktywność społeczna

Na terenie gminy działa 46 organizacji społecznych. To wynik zdecydowanie lepszy niż średnia powiatowa czy ogólnopolska.

Wysoka aktywność na polu lokalnym nie przekłada się na zainteresowanie sprawami ponadlokalnymi, o czym pośrednio świadczy frekwencja w wyborach. W ostatnich wyborach parlamentarnych do urn poszło 34,84% mieszkańców gminy (frekwencja w powiecie wyniosła wówczas 41,59%, natomiast w Polsce 50,9%). Nieco lepiej było w przypadku wyborów samorządowych w 2018 r., w których frekwencja wyniosła 45,68% (średnia frekwencja w Polsce wyniosła 54,9%) co tylko potwierdza przedkładanie przez rudniczan spraw lokalnych ponad ogólnopolskie.

Mniejsza aktywność gospodarcza

Według danych z 2017 r., w gminie działało wówczas 335 firm. W przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców było to 646 podmiotów gospodarczych. To mniej niż w powiecie raciborskim, w którym na 10 tys. mieszkańców przypadało w 2017 r. średnio 779 firm, a także w Polsce, gdzie na 10 tys. mieszkańców przypadało 1121 firm. Dodajmy, że w gminach wiejskich w Polsce na 10 tys. mieszkańców przypadało w 2017 r. średnio 777 firm.

Woda dla wszystkich, gorzej z kanalizacją i gazem

100% mieszkańców gminy ma dostęp do sieci wodociągowej. Gorzej jest z dostępem do sieci kanalizacyjnej, który obejmuje niespełna 30% mieszkańców. Dostęp do gazu sieciowego ma zaledwie 2,8% mieszkańców gminy.

Niewielkie dochody własne

Na ogólne dochody gminy składają się zarówno dochody własne (m.in. wpływy z lokalnych podatków, np. od nieruchomości, udział w podatku PIT oraz CIT), jak i dochody pochodzące z budżetu państwa (subwencje i dotacje na przekazywane na oświatę, ośrodki zdrowia, pomoc społeczną).

Pieniądze trafiające do gminy z budżetu państwa można określić jako „znaczone”, tzn. że gmina nie może dysponować nimi swobodnie, ale musi przeznaczyć je na cel, na który zostały przekazane (np. pensje nauczycieli, wypłatę świadczeń 500+). Dlatego tak ważne dla gminy jest posiadanie solidnej bazy dochodów własnych, które pozwalają na realizację własnej polityki, przede wszystkim inwestycji w infrastrukturę komunikacyjną, budowę kanalizacji, przygotowywanie terenów inwestycyjnych oraz na cele mieszkaniowe itp.

Niestety, gminę Rudnik cechuje bardzo niewielki udział dochodów własnych w dochodach ogólnych. Dochody własne wynoszą niespełna 1/3 dochodów ogółem. Średni udział dochodów własnych w innych gminach powiatu raciborskiego oraz w Polsce wynosi około 50%.

Mimo to gmina nie jest zadłużona. Zobowiązania finansowe gminy na koniec 2018 r. wyniosły 3,092 mln zł. Co ciekawe, po 2019 r. władze gminy nie planują zaciągania nowych kredytów.