Strajki w rybnickich kopalniach i raciborskich fabrykach, nagła śmierć handlarza win Przyszkowskiego, wielki proces rabusiów, którzy pomylili wolność z kradzieżą, niszczycielskie gradobicie na Raciborszczyźnie i aresztowanie staruszki, która „zagroziła władzy socyalistycznej” – to tylko część tematów opisywanych na łamach Nowin równo sto lat temu.

Wojtek Żołneczko

Racibórz • 9 lipca 1919 r.

Strejk w Rybnickiem

Donoszą nam z Rybnika, że wszystkie kopalnie w powiecie rybnickim od poniedziałku rana strejkują. Robotnicy żądają:

1) zniesienia stanu oblężenia*;

2) wypuszczenia wszystkich aresztowanych na podstawie stanu oblężenia na tle politycznem (...)

Załogi oświadczyły, że nie rozpoczną pracy, póki żądaniom nie stanie się zadość. Wnioski doręczone zostały władzom kopalń. Landrat** również powiadomiony. Donoszą nam również o nowych aresztowaniach. Ogólne położenie naprężone. Dalsze informacye podamy.

Śmierć Przyszkowskiego

Racibórz. Umarł tu nagle na udar serca znany właściciel handlu win Feliks Przyszkowski.

Kradzież u Jezuska

Racibórz. Okradziono w nocy na Wielkim Przedmieściu*** restauracyę p. Jezuska. Złodzieje zabrali towarów za przeszło 3000 marek.

Rabusie przed sądem

Racibórz. Przed sądem przysięgłych stawały tu 33 osoby oskarżone o splądrowanie dwu składów w Rydułtowach w powiecie rybnickiem w dniu 11 listopada 1918. Świadków było 112 wezwanych. Niektórzy oskarżeni przyznali się do udziału w plądrowaniu, lecz myśleli oni rzeczywiście, że rewolucya oznacza wolność od wszystkiego. Były landrat rybnicki zeznał, że na początku rewolucyi**** rzeczywiście pojęcia o prawie i bezprawiu były w pewnych kołach ludu pomieszane. Sąd uwolnił 7 oskarżonych, a innych skazał na kary więzienia od kilku tygodni do 1 i 1/2 roku.

Dzikie strejki?

Racibórz. Robotnicy w różnych tutejszych fabrykach wystąpili z żądaniami poprawy płacy i poniekąd złożyli pracę. Istnieje dużo chęci do strejku.

* Stan wyjątkowy, w czasie którego obowiązywały zaostrzone normy prawne, a dowódcy wojskowi dysponowali władzą zwierzchnią nad władzami cywilnymi. Obostrzenia te obowiązywały na Górnym Śląsku w latach 1918 – 1922. Stan oblężenia był następstwem napiętej sytuacji wewnętrznej wynikającej z rozprzężenia po zakończeniu I wojny światowej (plaga kradzieży i napadów na tle rabunkowym), działalności ruchów rewolucyjnych oraz separatyzmu polskich mieszkańców prowincji, których celem było przyłączenie Górnego Śląska do Polski.

** Landrat to pruski urzędnik administrujący powiatem, reprezentujący interesy króla (sto lat temu Górny Śląsk wchodził w skład Rzeszy Niemieckiej jako część Królestwa Prus).

*** Wielkie Przedmieście to dzisiejsza ul. Londzina w Raciborzu.

**** W listopadzie 1918 roku w Niemczech wybuchła rewolucja, która doprowadziła do abdykacji cesarza i wprowadzenia republikańskiej formy rządów, na czele których stanęli politycy SPD.

Racibórz • 11 lipca 1919 r.

Strejk górniczy na Śląsku

W Rybnickiem ruch strejkowy ogarnia coraz to szersze koła. Na pewno strejkują kopalnie Emma, Anna, Roemer, Donnersmark, Charlotte i inne.

Natomiast w ściślejszym obwodzie przemysłowym na kopalni Brandenburg i kopalni w Mysłowicach strejkuje jeszcze około 30 procent.

Niszczycielski grad

Racibórz. Wielki grad zniszczył w południowej części powiatów raciborskiego i głubczyckiego najzupełniej wszystkie sprzęty w polu i owoce w ogrodach, powybijał wiele szyb w oknach i nawet wybił wiele drobiu i ptactwa.

Zastrzelili żołnierza

Racibórz. W okolicy Wielkich Piotrowic nieznani sprawcy zastrzelili jednego żołnierza grenzschutzu*, a drugiego ciężko postrzelili w nocy na niedzielę.

Ogłoszenia drobne

– Wielki wybór w kapeluszach latowych dla panów i chłopców po niskich cenach. Czapki cywilne, kolejowe i do mundurów wszelkiego rodzaju po cenach jak najniższych. Skład kapeluszy, czapek i towarów futrzanych J. Strzybny. Racibórz, Nowa ulica 12. Telefon 342.

– Drzewo opałowe ma stale na sprzedaż Kazimierz Drzewiecki. Racibórz, Kościelna ulica nr 18.

– Sztuczne zęby, plomby itd. tylko towar pokojowy. Dentysta Klink – Racibórz Zborplatz 5, II, naprzeciw landratury. Mówi się po polsku.

– Sól do gotowania i dla bydła po niskich cenach poleca S. Bielschowsky, Racibórz II.

– Oskar David, Racibórz Odrzańska ul. nr 10, poleca zausznice, obrączki, zegarki, złote obrączki ślubu, budziki jako też regulatory. Reparacye wykonuje się starannie.

– Nalepki narodowe z orłami, również dekoracye, girlandy z chorągiewkami, srebrne orzełki, szpilki i broszki polecają „Nowiny Raciborskie”. Racibórz – Ratibor.

* Niemiecka organizacja paramilitarna, stawiająca sobie za cel obronę granic Niemiec.

Racibórz • 14 lipca 1919 r.

Fabrykanci poszli na ugodę

Racibórz. Strejk w tutejszych przedsiębiorstwach fabrycznych został zakończony ugodą między robotnikami a pracodawcami. Od czwartku znowu pracują wszystkie przedsiębiorstwa.

Wielka woda

Racibórz. Woda w Odrze wezbrała do przeszło 6 metrów, poczem zaczęła opadać. Znaczy to, że powódź w nizinach Odry była wcale wielka.

Zabłąkany granat

Rybnik. Niewielki granat, ważący blisko 4 funty, wpadł w szopę obywatela Warczoka, znajdującą się niedaleko wieży wodociągowej, przebił 3 belki, ale na szczęście nie wybuchnął, tak że szkody nie są zbyt wielkie. Ludzie są zdania, że granat ten wystrzelono z pociągu pancernego z Paruszowca. Z jakiego powodu go wystrzelono nie wiadomo – albo raczej wiadomo już z góry to jedno, że takie rzeczy się zawsze tylko przypadkowo zdarzają.

Aresztowanie staruszki

Rowień w Rybnickiem. Aresztowano tu staruszkę 85-letnią nazwiskiem Paruzel za opór przeciwko władzy republiki socyalistycznej. W dzisiejszych wolnościowych czasach syn aresztowanej musiał uciec z domu i ze wsi, ponieważ za jakieś sprawy polityczne miał być aresztowany, jak tysiące innych. Przybył też patrol do owej staruszki poszukiwać jej syna; ona zatrzasła drzwi i nie chciała patrolu wpuścić, i to był ten opór przeciwko władzy. Staruszkę aresztowano i zawieziono do Raciborza do więzienia. Prawdopodobnie stanie przed sądem wojennym.