Uroczystości miały być większe, jednak z uwagi na pandemię koronawirusa miały wymiar symboliczny. Odbyły się w niedzielne przedpołudnie w Święto Narodowe Trzeciego Maja na terenie pałacu w Rzuchowie, którym włada Fundacja na Rzecz Ochrony Dóbr Kultury. Jej nadrzędnym celem jest renowacja pałacu w Rzuchowie z przeznaczeniem na działalność kulturalno-turystyczną.

Podczas wydarzenia złożono kwiaty pod pomnikiem poległych powstańców śląskich. Oficjalnie oddano po renowacji również sam pomnik, który został poświęcony przez księdza Edwarda Fórmanowskiego. Pracami renowacyjnymi zajęła się jedna z rydułtowskich firm. Całość współfinansowana była ze środków obecnego zarządcy terenu oraz Fundacji PGNiG Rozgrzewamy polskie serca, która przyznała na ten cel 25 tys. złotych. Całość kosztowała 30 tys. zł. – Wspólnie z gminą Kornowac udało nam się pozyskać wsparcie finansowe z Fundacji PGNiG, nasze działania mocno wsparł również minister Michał Woś – mówi kierująca Fundacją na Rzecz Ochrony Dóbr Kultury Ewa Mackiewicz. Wójt Grzegorz Niestrój zauważa z kolei, że takie działania ogromnie cieszą.

Dyrektor Ewa Mackiewicz dodaje, że to kolejny krok w kierunku odmiany pałacu w Rzuchowie oraz jego otoczenia. – Pomnik upamiętnia powstańców śląskich, którzy zginęli podczas III Powstania Śląskiego. Należeli oni do rybnickiego I batalionu wchodzącego w skład Grupy „Południe” – wyjaśnia. Według informacji zebranych przez Fundację, opartych na zachowanych meldunkach, publikowanych spisach poległych oraz opracowaniach historyków specjalizujących się w historii działań powstańczych, 3 maja 1921 r. powstańcy I batalionu rybnickiego pod dowództwem Pawła Stańki maszerując w stronę Odry, natknęli się na bardzo silny opór niemiecki w Rzuchowie. Powstańcy zostali ostrzelani z broni maszynowej przez niemieckie bojówki. Doszło do krótkiej, lecz gwałtownej walki zakończonej zwycięstwem powstańców. Według dostępnych informacji, w walkach poległo 2 powstańców, a 5 kolejnych zostało rannych. Powstańcy w rejonie Rzuchowa przebywali do 5 maja, a następnie przenieśli się w rejon Raciborza. Jak wynika z niepełnego spisu poległych, w pierwszych dniach powstania zginęło 14 powstańców. Pierwszym, poległym w nocy z 2 na 3 maja był plutonowy Roman Prefeta, zabity podczas starcia z bojówkami niemieckimi w Rzuchowie, o czym świadczy meldunek z 5 maja 1921 r. Jest on jedną z trzech osób wymienionych na tablicy pomnika. Co wiadomo o upamiętnionych w Rzuchowie powstańcach? Roman Prefeta z Biertułtów, zmarł 3 maja, Wincenty Koczy z Rydułtów, zmarł 3 maja i Alfred Strączek z Rydułtów, ranny, zmarł 4 maja. Natomiast według legend, syn właścicieli rzuchowskiego pałacu miał strzelać do maszerujących powstańców, a po zdobyciu przez nich pałacu uciekał podziemnym przejściem do zabudowań gospodarczych.

W niedzielnej uroczystości uczestniczyło kilkanaście osób, m.in. wójt Grzegorz Niestrój, właściciel terenu, a zarazem prezes Fundacji na Rzecz Ochrony Dóbr Kultury Janusz Gładysz z rodziną, dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury w Kornowacu Alicja Ploch-Burda, dyrektor miejscowej podstawówki Mirosława Twardzik oraz delegacja OSP w Rzuchowie.

(mad)