Węgiel jako źródło ciepła, w obecnych warunkach, w sytuacji kiedy Unia Europejska wprowadza tzw. Zielony Ład, nie ma dobrej passy. Węglowe ogrzewanie uważane jest przez ekologów za szkodliwe dla środowiska. Wydawało się, że rozwiązaniem jest ekogroszek, drobny węgiel przeznaczony do spalania w kotłach z automatycznym podajnikiem paliwa. Emisja spalin z takich kotłów jest znikoma, ale ostatnio przypuszczono również atak na sam ekogroszek, sugerując, że skoro nadal jest to węgiel, to nie można uznać go za paliwo ekologiczne. Mimo, że jego wpływ na jakość powietrza jest znikomy. Portal Czysteogrzewanie.pl, który, podejmuje tematykę ekologicznego ogrzewania ocenia, że dzisiejszy kocioł na ekogroszek, spełniający wymogi Ecodesign odznacza się emisją około 20 razy mniejszą od tzw. kopciuchów. Mimo to coraz częściej gminy rezygnują z dotowania zakupu kotłów ekologicznych na węgiel, najczęściej na rzecz kotłów gazowych. Taką politykę przyjęła w ostatnich latach m.in. gmina Godów. W tym roku również gmina Gorzyce nie będzie udzielać dotacji do kotłów węglowych tam, gdzie jest możliwość przyłączenia się do sieci gazowej. To przykłady ulegania ekologicznej presji. Ekolodzy przekonują, że rezygnacja z węgla jest nieunikniona. Pytanie, czy wszystkich Polaków w przewidywalnej przyszłości będzie stać na rezygnację z tego typu ogrzewania? Są spore wątpliwości. Sprawdźmy jednak jakie są alternatywny dla węgla, czy ekogroszku.

A może gaz?

Wspomniany gaz ziemny wydaje się najbardziej oczywistym wyborem. Urząd Regulacji Energetyki ocenia, że w Polsce z gazu korzysta około 58% gospodarstw domowych, ale na razie tylko około 10% z nich ogrzewanych jest gazem. Obie liczby w ostatnich latach jednak dynamicznie rosną. Jakie są zalety ogrzewania gazem ziemnym? Spala się prawie idealnie czysto w porównaniu z każdym węglem, drewnem, koksem, a nawet kotłami olejowymi. I jest praktycznie bezobsługowy. Do kotła gazowego nie trzeba przecież dokładać paliwa, jak do kotła węglowego. Wystarczy ustawienie żądanej temperatury. Idealnie nadaje się do ogrzewania podłogowego. Ponadto kocioł gazowy zajmuje mało miejsca, nie trzeba mieć pomieszczenia na zapas paliwa, jak w przypadku paliw stałych czy oleju opałowego. Wady? Jest na pewno paliwem droższym od węgla. O ile droższym? Tu wiele zależy od rodzaju instalacji w domu, od tego czy dom jest ocieplony, w jakiej technologii został wybudowany. Zmiennych, które wpływają na poziom zużycia gazu potrzebnego do osiągnięcia w mieszkaniu tzw. komfortu cieplnego jest wiele. Często zapomina się też o tym, że gaz jest paliwem, podobnie jak węgiel, kopalnym, również emisyjnym, bo skoro się go spala, to jest również emisja. I jako od takiego, odchodzi się od niego w Europie. – Gdzieś w tym zauroczeniu gazem ziemnym umyka nam fakt, że to jest też paliwo kopalne – tak samo jak węgiel, choć rzecz jasna pod wieloma względami lepsze. Ale Europa stara się od niego odchodzić, a my się przytulamy – zauważa Wojciech Treter, autor portalu Czysteogrzewanie.pl. W Polsce dochodzi jeszcze jeden aspekt – przeważającą część tego paliwa sprowadzamy zza granicy. Mamy więc ograniczony wpływ na kształtowanie jego ceny, nie mówiąc o tym, że jeden z jego głównych dostawców znany jest z tego, że traktuje eksport gazu, nie tylko jako biznes, ale też jako polityczną kartę przetargową.

Biomasa. Ale jaka?

Na co zatem przechodzi Europa? Sporo uwagi poświęca się tam biomasie. U nas biomasa kojarzona jest głównie z pelletem. Obecnie sprzedawane są specjalne kotły na pellet, a na ich zakup można otrzymać dotację. Unikalną cechą kotłów pelletowych w porównaniu z innymi kotłami na paliwa stałe jest możliwość samoczynnego wygaszania i rozpalania kotła w razie potrzeby, co eliminuje straty postojowe. Kocioł na pellet jest czysty, a jego obsługa bardziej bezproblemowa niż w przypadku kotła na ekogroszek, choć oczywiście nie może się on równać z kotłem gazowym. Nie ma tu grama sadzy ani smoły, a jedynym odpadem jest popiół, który bez problemu może służyć jako nawóz. Jeśli pellet jest przyzwoitej jakości, to nie ma tu miejsca na problemy z pracą kotła, jakie zdarzają się na ekogroszku: nadmiar popiołu, spiekanie, szlakowanie.

Wady pelletu? Kotły na ten rodzaj paliwa są dość drogie, kosztują obecnie w granicach 10 i więcej tys. zł. – To dlatego, że są napakowane elektroniką, zaawansowaną mechaniką i zrobione z porządnych materiałów – tłumaczy autor portalu Czysteogrzewanie.pl. Pewną wadą w stosunku do ekogroszku jest też cena pelletu. Koszt zakupu dobrej jakości paliwa oscyluje w granicach 1000 zł za tonę, a ze względu na niższą kaloryczność pelletu, jest pewne, że spalimy go więcej niż ekogroszku. Ponadto możemy trafić na różne rodzaje pelletu, nie zawsze odpowiedniej jakości. Docierały już do nas sygnały o „zaklejonych” kotłach, które zostały uszkodzone wskutek stosowania złej jakości pelletu. Coraz częściej mówi się o konieczności testowania palletu, który przed zakupem warto umieścić w pojemniku z wodą. – Pellet dobrej jakości powinien dość szybko napęcznieć i w efekcie rozpaść na materiał z którego powstał. Taki pellet rozłożony na „czynniki pierwsze” możemy ocenić organoleptycznie, powinien składać się z czystych trocin bez dodatków piasku, pyłu, cementu, dużej ilości kory czy też innych niepożądanych „dodatków” czy „spoiw” – czytamy w portalu Cieplo24.pl

Alternatywą dla pelletu może być drewno. Nielubiane przez ekologów, bo według nich dymi, smrodzi itp. Tymczasem odpowiednio wysezonowane drewno, spalane w nowoczesnych kotłach zasypowych klasy Ecodesign ze zbiornikiem buforowym, będzie ogrzewaniem nie tylko ekologicznym, ale również stosunkowo tanim. – Bufory ciepła są powszechnie stosowane w Europie. U nas pozostają egzotyką, a niesłusznie, bo takie urządzenie przyniosłoby przeliczalne wprost na złotówki korzyści w każdym domu ogrzewanym węglem, a tym bardziej drewnem. Korzyści byłyby odczuwalne też na zewnątrz, w postaci powietrza pozbawionego smrodu dymu – przekonuje portal Czysteogrzewanie.pl, gdzie zasada działania kotła zasypowego (a więc również na grube drewno) w połączeniu z buforem ciepła została bardzo szczegółowo opisana.

Nie dymią, ale są drogie

Zupełnie bezemisyjnym rodzaje źródła ciepła są pompy ciepła. To urządzenia pod względem ekologii bijące na głowę pozostałe źródła ciepła. Choć jeszcze kilka lat temu były to egzotyczne urządzenia dla bogaczy, dziś ogrzewają coraz więcej zwykłych polskich domów. Ma swoje niezaprzeczalne plusy. Jak przekonuje portal Czysteogrzewanie.pl, pompa ciepła oferuje ciepło w cenie konkurencyjnej względem kotła węglowego, zaś w połączeniu z fotowoltaiką koszty ogrzewania mogą bilansować się do zera. Ponadto wewnętrzna jednostka pompy ciepła jest wielkości kotła gazowego. Nie potrzebuje osobnej kotłowni. No i gwarantuje bezpieczeństwo, bo nic nie jest spalane więc odpada zagrożenie zaczadzeniem albo wybuchem.

Ma natomiast dwie wady – jedną istotną, drugą trochę mniej. Największą przeszkodą są niestety koszty instalacji pompy ciepła, idące niestety w dziesiątki tysięcy złotych, a koszt powiększa jeszcze montaż instalacji fotowoltaicznej. Wiele zależy od mocy i rodzaju pompy (gruntowe są droższe niż powietrzne), mocy fotowoltaiki itp. Ponadto warto wziąć pod uwagę, że najlepiej decydować się na nie na etapie projektowania domu. Pompa opłaci się też, gdy ma się do ogrzania dobrze zaizolowany, zwłaszcza nieduży dom (im mniejsza moc urządzenia, tym całość jest tańsza) oraz gdy ma się ogrzewanie niskotemperaturowe – najlepiej wyłącznie podłogowe.

Druga widoczna, albo raczej słyszalna wada pompy ciepła to hałas jaki ona generuje. Decydując się na pompę ciepła trzeba brać pod uwagę, że jest to urządzenie generujące dźwięki. Oczywiście nie można powiedzieć, że jest to urządzenie hałaśliwe, ale też nie jest urządzeniem bezgłośnym.

Kierujmy się rozumem, a nie modą

Jak widać wybór alternatywnych względem węgla źródeł ciepła jest dość szeroki, a nie opisaliśmy wszystkich, np. promienników podczerwieni, które są jeszcze dość egzotyczne, czy kotłów olejowych, od których się odchodzi, głównie ze względu na koszt tego rodzaju ogrzewania. Wszystkie alternatywy łączy jedno – trzeba ponieść spore koszty związane z wymianą źródeł ciepła. Tyle, że wymieniając starego kopciucha na kocioł węglowy 5. klasy też koszty poniesiemy. Ponadto można korzystać z różnych programów dotacyjnych (programy ograniczenia niskiej emisji na szczeblu gmin i program Czyste Powietrze realizowany przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach, ale coraz częściej we współpracy z gminami). Oczywiście nie uda się pokryć wszystkich kosztów związanych ze zmianą źródła ciepła, a najczęściej również z koniecznością przebudowy instalacji czy komina. Decydując się na którekolwiek źródło ciepła, należy wziąć pod uwagę to w jakim domu czy mieszkaniu żyjemy, ocieplonym czy nie, dużym czy małym, czy jesteśmy gotowi na dość istotną modernizację instalacji, czy chcemy pozostać przy dotychczasowej, ile chcemy wydawać na ciepło itd. To decyzja, którą trzeba dobrze przemyśleć, żeby nie wpaść w kłopoty. I nie kierujmy się przy tym modami, które przemijają. Przecież jeszcze kilka lat temu przekonywano nas, że remedium na smog są węglowe kotły 5.klasy z automatycznym podajnikiem węgla. Te same, które dziś popadły w niełaskę u ekologów, jako rzekomo nieekologiczne.(art)