Jedyna taka firma w Polsce

25 marca o godz. 12.00 rozpoczęło się posiedzenie Komisji do Spraw Energii, Klimatu i Aktywów Państwowych, które zostało poświęcone sytuacji Rafako S.A. Spółka z Raciborza, która przez dziesięciolecia budowała polskie elektrownie, znajduje się na krawędzi upadłości. W imieniu wnioskodawców zwołania posiedzenia głos zabrała Gabriela Lenartowicz. Posłanka zreferowała trudne położenie Rafako, a także znaczenie tej firmy dla sektora energetycznego Polski. G. Lenartowicz podkreśliła, że Rafako jest jedyną dużą polską firmą, która posiada kompetencje uprawniające ją do udziału w procesie transformacji polskiej energetyki węglowej na gaz i wodór. Bez Rafako polska energetyka będzie zmuszona korzystać w tym procesie z firm zagranicznych.

Posłanka przypomniała również, że upadłość Rafako oznacza stratę w wysokości miliarda złotych dla spółek Skarbu Państwa, które finansowo i kontraktowo są powiązane z Rafako S.A. Upadłość Rafako równałaby się też utracie pracy przez ponad tysiąc pracowników firmy, co spowodowałoby wzrost bezrobocia w powiecie raciborskim o około 77%. – Spółka Rafako S.A. jest dla raciborzan i połowy Śląska od wielu, wielu pokoleń miejscem uosabiająca polską myśl techniczną – podkreśliła G. Lenartowicz. Posłanka z powiatu raciborskiego przekazała również pytania, które za jej pośrednictwem zadały organizacje związkowe oraz osoby związane z Rafako, dotyczyły one m.in. możliwości wsparcia przedsiębiorstwa przez państwo, czy planowane jest objęcie przez państwo – lub podmioty z nim powiązane (Polimex Mostostal) – większościowego pakietu akcji Rafako, wiedzy na temat nierynkowych praktyk polegających na inspirowaniu przez jedną ze spółek Skarbu Państwa akcji głosowania przeciwko układowi Rafako z wierzycielami, a także ewentualnych postępowań prokuratorskich dotyczących Rafako.

Rafako niezbędne i potrzebne Polsce

Następnie głos zabrał podsekretarz stanu w Ministerstwie Aktywów Państwowych Zbigniew Gryglas. Zapewnił, że ministerstwo uważnie obserwuje sytuację w Rafako. – Zgodzę się, że jest to ważna firma na mapie Polski. Taka firma jest Polsce niezbędna i potrzebna – powiedział wiceminister. Z. Gryglas stwierdził też, że Rafako „ma do odegrania wielką rolę w projekcie transformacji energetycznej”. – Pole działania takich firm jak Rafako z całą pewnością będzie bardzo duże – dodał.

Pozyskanie inwestora coraz bliżej?

Prezes Rafako Radosław Domagalski-Łabędzki przyznał, że w ostatnim czasie w Rafako doszło do skumulowania bardzo wielu problemów z przeszłości, na które złożyły się zarówno błędy w zarządzaniu jak i zdarzenia losowe. Obecny prezes zapewnił, że wspomniane błędy już się nie powtórzą. Ubolewał, że spółki Skarbu Państwa głosowały przeciwko zawarciu przez Rafako układu z wierzycielami, choć propozycje były korzystne dla wierzycieli spółki, o czym świadczy fakt, że wszyscy pozostali wierzyciele Rafako głosowali za tym układem.

– Spółka nie oczekuje niczego więcej niż to wynika z instrumentów publicznie dostępnych. Nie chcemy żadnego uprzywilejowania – podkreślił prezes Rafako.

Ponadto Radosław Domagalski-Łabędzki stwierdził, że Rafako jest w końcowej fazie procesu inwestorskiego. – Dyskusja jest zaawansowana i zmierza do pozytywnych rozwiązań w niedalekiej przyszłości. Gdy ten proces się zakończy, Rafako będzie filarem polskiej energetyki – zapowiedział prezes Rafako, wskazując jednocześnie, że firma z Raciborza może być również liderem dekarbonizacji w Polsce.

W tym miejscu przypomnijmy, że głównym akcjonariuszem Rafako S.A. jest PBG S.A. Firma ta obecnie jest zarządzana przez nadzorcę ustanowionego przez sąd (ma chronić interesy wierzycieli PBG S.A.). PBG S.A. posiada w sumie 33% akcji Rafako. Wspomniany zarządca już w maju zeszłego roku ogłosił, że pakiet akcji Rafako jest na sprzedaż.

Posuwamy się do przodu

Następnie członek zarządu Polskiego Funduszu Rozwoju Piotr Kuba przypomniał, że PFR posiada niespełna 10% akcji Rafako. Zostały one objęte, aby zapewnić Rafako finansowanie niezbędne do dokończenia budowy nowego bloku Elektrowni Jaworzno III.

Prezes Agencji Rozwoju Przemysłu Cezary Lesisz przypomniał, że ARP nie uczestniczy bezpośrednio w pracach nad restrukturyzacją Rafako. W zeszłym roku ARP odkupiło od Rafako projekt ebusa, natomiast aktualne związki ARP z Rafako dotyczą wniosku Rafako o udzielenie pomocy publicznej, który jest nadal rozpatrywany. Wiceprezes ARP Paweł Kolczyński dodał, że rozpatrywanie wniosku prowadzone jest według procedur Kodeksu Postępowania Administracyjnego, dlatego też forum komisji nie jest odpowiednim miejscem do informowania o kierunkach rozpatrzenia tego wniosku.

– Dokładamy wszelkiej staranności, żeby ten wniosek procedować. Posuwamy się do przodu – powiedział. Wiceprezes ARP podkreślił, że ewentualne udzielenie pomocy publicznej dla Rafako będzie wymagało notyfikacji Komisji Europejskiej.

Prokuratura bada nieprawidłowości w zarządzaniu Rafako

Wiceminister sprawiedliwości i poseł Ziemi Raciborskiej Michał Woś powiedział z kolei, że jest zaniepokojony sytuacją Rafako i tysiąca pracowników przedsiębiorstwa. Odpowiadając na pytanie Gabrieli Lenartowicz wyjaśnił, że w ubiegłym roku do Prokuratury Regionalnej w Katowicach wpłynęło zawiadomienie w związku z możliwym działaniem na szkodę spółki. Prokuratura bada różne wątki tego zagadnienia, dotyczące zarówno roku 2010 jak i ostatnich lat.

Senator Ewa Gawęda, której oświadczenie senatorskie ze stycznia tego roku rozpoczęło lawinę próśb o interwencję i pomoc państwa dla Rafako, zwróciła uwagę na ekosystem gospodarczy, który został zbudowany wokół Rafako. Zdecydowana większość z niespełna 800 podwykonawców Rafako to polskie przedsiębiorstwa. – Na bankructwie Rafako ucierpią mieszkańcy województwa śląskiego, głównie Raciborszczyzny, dlatego apeluję o pomoc – powiedziała.

Poseł Krzysztof Gadowski wyraził swoje oburzenie tym, że podczas posiedzenia komisji nie dowiedział się niczego konkretnego od przedstawiciela Ministerstwa Aktywów Państwowych. Dociekał, dlaczego spółki powiązane ze Skarbem Państwa zagłosowały przeciwko układowi Rafako z wierzycielami. – Pan dzisiaj przychodzi i przesyła na piśmie odpowiedź, że w zasadzie nic pan nie wie – powiedział K. Gadowski do Z. Gryglasa. Pytał też prezesa Rafako, co stanie się z firmą, jeśli nie otrzyma wsparcia.

Państwo to nie opieka społeczna

Przewodniczący komisji Marek Suski stwierdził, że rozmowa dotyczy prywatnej spółki i pretensje do Skarbu Państwa w tej sprawie są nieuzasadnione. Następnie odczytał fragmentu listu, który otrzymał od Gaz-Systemu S.A.. To jedna ze spółek Skarbu Państwa, która głosowała przeciwko zawarciu układu z Rafako. Rafako budowało dla Gaz-Systemu fragment gazociągu oraz tłocznię gazu. Ostatecznie Gaz-System odstąpił od kontraktów z Rafako z uwagi na – jak wskazano w piśmie odczytanym przez M. Suskiego – niedotrzymanie terminów, brak rozliczeń z podwykonawcami, liczne przypadki niewłaściwego wykonania robót oraz powiększenie kwoty wierzytelności o rozliczenia z podwykonawcami. Przewodniczący komisji wyraził przekonanie, że jeśli państwo ma wspierać Rafako, to tylko pod warunkiem otrzymania dostatecznych gwarancji, że spółka wyjdzie na prostą. – Już raz dostali 100 mln zł i nic z tego nie wynikło. Jeśli mamy wspierać przedsiębiorstwa, to takie, które rokują nadzieję, że będą dochodowe, bo my nie jesteśmy opieką społeczną – podkreślił.

Rafako odżyje, gdy zmieni właściciela

Następnie głos raz jeszcze zabrał wiceminister Zbigniew Gryglas. Podziękował senator Gawędzie za jej wypowiedź, a także posłance Gabrieli Lenartowicz za to, że dzięki niej doprowadzono do dyskusji na temat Rafako na forum komisji. – Wszyscy jesteśmy zobowiązani dbać o interesy Skarbu Państwa. Argumentacja Gaz-Systemu jest dobrym przykładem na to, z jakimi dylematami musieli zmagać się zarządzający (spółkami Skarbu Państwa, które głosowały przeciwko układowi z Rafako – red.) – powiedział.

Z. Gryglas stwierdził też, że „o sukcesie sanacji Rafako zdecyduje proces sprzedaży akcji Rafako, które aktualnie należą do PBG”. – Wierzę, że postępowanie restrukturyzacyjne będzie doprowadzone do szczęśliwego finału i raz jeszcze składam deklarację wsparcia tego procesu w ramach prawa i zgodnie z interesem Skarbu Państwa”.

Na zakończenie posiedzenia posłanka Gabriela Lenartowicz raz jeszcze zabrała głos w dyskusji. Zwróciła uwagę, że nie padły odpowiedzi na najważniejsze z zadanych przez nią pytań, tj. czy Ministerstwu Aktywów Państwowych znane są nierynkowe praktyki na rynku wykonawstwa energetycznego, w ramach których głosowanie spółek Skarbu Państwa przeciwko układowi Rafako było inspirowane przez jedną z wiodących firm tego sektora należącą do Skarbu Państwa, a także czy rząd rozważa ratowanie Rafako poprzez nabycie akcji przedsiębiorstwa przez Polimex Mostostal.

Odpowiedzi na te pytania nie padły. Marek Suski zakończył posiedzenie komisji. Argumentował, że dalsza dyskusja może zostać odebrana jako naciski na państwowe agencje, które powinny działać na zasadach rynkowych. Powiedział też, że tarcza antycovidowa została utworzona dla firm, które poniosły straty w następstwie covdu, a nie z tytułu złego zarządzania. Komisja – wywodził M. Suski – nie jest od tego, by rozstrzygać, czy państwo ma pomóc Rafako i na jakich zasadach powinno się to odbyć.

Wojciech Żołneczko

Konkrety, o których nie powiedziano w Sejmie RP (inwestor, pomoc ARP)

W trakcie obrad sejmowej komisji nie padły żadne konkrety dotyczące przyszłości Rafako. Dało się wyłowić scenariusze, które są brane pod uwagę. Dziennikarzom Nowin udało się jednak nieoficjalnie ustalić kilka najważniejszych kwestii dotyczących bliższej i dalszej przyszłości Rafako.

To co najważniejsze, dotyczy przejęcia pakietu akcji Rafako S.A., które należą do PBG S.A. Nowiny ustaliły, że do negocjacji przystąpił już fundusz z Grupy Polskim Funduszem Rozwoju. Niewykluczone, że proces zmiany układu właścicielskiego w Rafako zostanie zakończony jeszcze wiosną tego roku.

Rafako wnioskowało też o udzielenie pomocy przez Agencję Rozwoju Przemysłu. Z naszych informacji wynika, że wniosek ma zostać rozpatrzony w drugiej połowie kwietnia.

Sytuacja finansowa spółki jest nadal trudna, choć w ostatnim czasie poprawiła się. Rafako ma pieniądze na dalsze funkcjonowanie do maja tego roku.

Dobry klimat dla wsparcia Rafako

Cieszę się, że również pozostali parlamentarzyści z naszego regionu przyłączyli się do akcji ratowania Rafako. W tej sprawie musimy działać wspólnie, ponad wszystkimi podziałami. Uważam, że jest dobry klimat na poziomie rządowym do wsparcia Rafako, ale teraz to zarząd spółki musi przekonać, że firmie, która raz już przyznaną pomoc przejadła, warto pomóc po raz kolejny. Wielokrotnie już podawałam ważne, przede wszystkim społeczne powody, dla którym musimy ratować Rafako, ale jednocześnie trzeba pamiętać, że to w większości prywatne przedsiębiorstwo, które musi także mieć pomysł na swoje miejsce na rynku i podjąć ciężką pracę wychodzenia z kryzysu.

senator Ewa Gawęda