Przyjęta przez sejm poprawka do projektu ustawy budżetowej na rok 2022 budzi sporo kontrowersji. To decyzja z 17 grudnia 2021 roku, kiedy w sejmie zadecydowano o zmniejszeniu wydatków o 39,8 mln zł w części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego. Pozyskane środki przeznaczono na rzecz zwiększenia rezerwy celowej, w nowo utworzonej pozycji „Środki na nauczanie języka polskiego w Niemczech”.

Kuczera: decyzja odbije się na uczniach

Prezydent Rybnika Piotr Kuczera, będący również przewodniczącym Zarządu Związku Gmin i Powiatów Subregionu Zachodniego Województwa Śląskiego z siedzibą w Rybniku, pisze, że „przyjęta w budżecie państwa na 2022 r. poprawka Klubu PiS, wsparta przez Ministerstwo Edukacji i Nauki oraz pozytywnie zaopiniowana przez Komisję Finansów Publicznych Sejmu RP, bez wątpienia negatywnie wpłynie na realizację zadań mających na celu podtrzymywanie tożsamości narodowej, etnicznej i językowej obywateli polskich, należących do mniejszości oraz poskutkuje radykalnym ograniczeniem możliwości realizowania praw przyznanych tym grupom w odpowiednich przepisach prawa” – Z wielką konsternacją przyjmujemy fakt, że decyzja ta uderza przede wszystkim w najmłodszych – dzieci i młodzież ze środowisk mniejszościowych, którym ogranicza się prawa do pielęgnowania własnej kultury i języka – pisze w imieniu 28 samorządów.

Piotr Kuczera wskazuje, że „nie bez znaczenia jest bardzo negatywny wpływ tej poprawki na realizację zadań własnych samorządów w zakresie prowadzenia szkół i placówek oświatowych, których zadaniem jest m.in. podtrzymywanie tożsamości narodowej, etnicznej, kulturowej i językowej obywateli polskich należących do mniejszości narodowych.” – Zmiana ta doprowadzi do ograniczenia a w konsekwencji do likwidacji edukacji mniejszościowej oraz może doprowadzić do likwidacji części placówek oświatowych, między innymi w powiecie raciborskim – uważa.

Przewodniczący apeluje: Jesteśmy przeciwni takim działaniom dyskryminującym i ograniczającym prawa mniejszości narodowych i etnicznych oraz społecznościom posługującym się językiem regionalnym w Polsce. Dlatego też, jako samorządowcy subregionu zachodniego województwa śląskiego apelujemy o zaprzestanie realizacji tych zmian, które bezpośrednio uderzają w prawa mieszkańców – obywateli RP oraz destabilizują funkcjonowanie placówek oświatowych w naszych gminach.

Niestrój: Dla takich gmin jak nasza, to duży problem

Grzegorz Niestrój, wójt Kornowaca, w rozmowie z Nowinami wskazuje, że samorządowcy chcą pokazać parlamentarzystom, że ta decyzja to błąd. – Jesteśmy temu przeciwni. Język niemiecki rozwija nasze dzieci i młodzież. To im pomaga w przyszłości, np. w pracy za granicą. Jesteśmy specyficznym terenem. Robimy wszystko, aby te środki wróciły – powiedział nam wójt.

W przypadku Kornowaca, czyli najmniejszej gminy powiatu raciborskiego mowa o 1 mln 800 tys. złotych. – To środki, które mniej więcej są potrzebne na utrzymanie jednej z mniejszych szkół – uszczegóławia włodarz.

Wójt pytany, z czym będzie wiązało się utrzymanie tej decyzji przez parlamentarzystów dla gminy Kornowac, odpowiedział, że może dojść do zwolnień nauczycieli (w przypadku tej gminy to 3,5 etatu). – Jeśli braknie tych środków, to będą duże cięcia w naszym budżecie. 1 mln 800 tys. złotych mniej więcej rocznie przeznaczamy na inwestycje. Dla takich gmin jak nasza ta decyzja jest bardzo dużym problemem – dodaje.

Jak głosowali nasi posłowie?

Za: Adam Gawęda, Teresa Glenc, Grzegorz Matusiak, Bolesław Piecha, Michał Woś.

Przeciw: Krzysztof Gadowski, Gabriela Lenartowicz, Maciej Kopiec, Marek Krząkała.

Woś: Dość z dyskryminacją mniejszości polskiej w Niemczech

W formule trzech pytań spytaliśmy o ten temat Michała Wosia. Poseł argumentuje, że tą decyzją subwencja została urealniona. Stwierdza, że to działanie nie prowadzi do likwidacji środków na nauczanie języków mniejszości narodowych i etnicznych w naszym kraju. – Jakieś fantasmagorie. Dlaczego miałoby to prowadzić do całkowitej likwidacji środków? Mniejszość Niemiecką tworzą obywatele polscy, którzy mają prawo do kultywowania swojego języka i kultury. Subwencja została urealniona o 17%, nie o 70%. Dalej jest blisko 200 mln zł na język niemiecki jako ojczysty, a ta kwota wystarczy na utrzymanie ilości godzin lekcyjnych niemieckiego – mówi o obawie podnoszonej przez Związek Gmin i Powiatów Subregionu Zachodniego Województwa Śląskiego.

– Zagłosował minister za poprawką o obniżeniu prawie 40 mln zł subwencji dla samorządów terytorialnych na nauczanie języka niemieckiego. Jak komentuje poseł tę decyzję?

– Do tej pory z polskiego budżetu było 0 zł na lekcje polskiego w Niemczech i 236 mln zł na lekcje niemieckiego jako ojczystego w Polsce. Teraz będzie odpowiednio 40 mln zł i 197 mln zł. Zagłosowałem, tak jak inni posłowie z naszego regionu A. Gawęda, B. Piecha, G. Matusiak i T. Glenc, za zwiększeniem o 40 mln zł środków na nauczanie języka polskiego w Niemczech, bo kiedy my przeznaczamy na mniejszość niemiecką grube miliony złotych, Republika Federalna Niemiec nie daje na język polski dla licznej polonii ani jednego euro. A w Niemczech żyje ponad 2 mln Polaków, wiele rodzin ze Śląska. Te środki zostały wygospodarowane dzięki urealnieniu kosztów nauczania języka niemieckiego jako ojczystego – ta kwota będzie niższa o ok. 17%, czyli o owe 40 mln. A przy tym samorządowcy składają pisemne deklaracje, że niemiecki jest językiem ojczystym dla blisko 50 tysięcy dzieci, a szacuje się, że realnie niemiecki jest ojczystym dla ok. 15 tys. dzieci, czyli o 70% mniej niż wynika z deklaracji.

– Samorządowcy obawiają się, że wraz ze zmniejszeniem subwencji, będzie należało ciąć etaty w szkołach, jeśli chodzi o nauczanie języka niemieckiego. Wydaje się, że to duży problem.

– Subwencja została urealniona o 17%, nie o 70%. Dalej jest blisko 200 mln zł na język niemiecki jako ojczysty, a ta kwota wystarczy na utrzymanie ilości godzin lekcyjnych niemieckiego. Mówi się, że z tej subwencji „mniejszościowej”, bardzo dobrze wycenianej, realnie na lekcje niemieckiego przeznaczane było 30–40% kwoty, reszta była traktowana jako bonus dla gminy. Ale w związku z tym, że wójtowie i burmistrzowie zgłosili się do mnie w tym temacie poprosiłem ministra Przemysława Czarnka o spotkanie z naszymi samorządowcami. 2 lutego jesteśmy w Ministerstwie Edukacji i Nauki.

– Związek Gmin i Powiatów Subregionu Zachodniego Województwa Śląskiego wystosował pismo, w którym apeluje do rządzących o zmianę decyzji. W nim zapisano, że „konsekwencją tej decyzji, oprócz obniżenia wysokości tych środków na 2022 rok, będzie doprowadzenie w kolejnych latach do całkowitej likwidacji środków na nauczanie języków mniejszości narodowych i etnicznych w naszym kraju”. Zdaniem posła pojawia się taka obawa?

– Jakieś fantasmagorie. Dlaczego miałoby to prowadzić do całkowitej likwidacji środków? Mniejszość Niemiecką tworzą obywatele polscy, którzy mają prawo do kultywowania swojego języka i kultury. To gwarantuje Państwo Polskie. Chciałbym, żeby państwo niemieckie także zaczęło przestrzegać zobowiązań międzynarodowych i praw człowieka. Dość z dyskryminacją ponad dwumilionowej mniejszości polskiej w Niemczech. Przede wszystkim jestem zaskoczony postawą posła Mniejszości Niemieckiej (Ryszarda Galli – przyp. red.). Pewnym dobrym zwyczajem w demokracjach jest współpraca mniejszości narodowych z rządem, by jak najlepiej pilnować interesów tych, których reprezentują. W Polsce ten zwyczaj przez mniejszość niemiecką jest przestrzegany, chyba że akurat rządzi prawica, to wtedy dziwnym trafem nie jest. Własnymi działaniami poseł mniejszości niemieckiej obniża własną skuteczność. Zaskakujące. Zaproponowane zmiany są wynikiem współpracy Ministerstwa Spraw Zagranicznych z Ministerstwem Edukacji i Nauki, jako część realizacji polityki państwa – chodzi także o zasadę równego traktowania i wzajemności między Polską a Niemcami.

Dawid Machecki