Sejm 12 marca 2022 r. przyjął ostatecznie Ustawę o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa. Przyznaje ona uchodźcom między innymi na 18 miesięcy prawo do: zamieszkania, pracy, pomocy socjalnej, pomocy wynikającej z programów (np. 500+), opieki medycznej, dostępu do szkół i uczelni, prowadzenia działalności gospodarczej, na zasadach prawie identycznych jak obywatele Rzeczypospolitej Polskiej. Ustawa reguluje także cały szereg rozwiązań dla samorządów, administracji państwowej i innych instytucji dot. organizacji finansowania opieki nad Ukraińcami.

Możliwe, że już wkrótce ustawa zostanie zmieniona. Wszystko za sprawą propozycji posłów opozycji, która zyskała poparcie poselskiej komisji administracji i spraw wewnętrznych. Na czym mają polegać proponowane zmiany, kiedy mogą wejść w życie i jak zmienią sytuację uchodźców w Polsce pytamy posłankę Gabrielę Lenartowicz.

– Czego dotyczą zmiany w ustawie o pomocy obywatelom Ukrainy, które zaproponował wasz klub poselski?

– Niestety, dziś ten szczególny status przysługuje jedynie obywatelom Ukrainy, którzy „wjechali” do Polski „bezpośrednio”. Nasz klub w Sejmie, ale też senacka większość, zgłaszała poprawki by nie różnicować sytuacji prawnej tych (czasem w ramach najbliższej rodziny), którzy w okresie od dnia 24 lutego 2022 r., tj. od dnia rozpoczęcia działań wojennych w Ukrainie przybyli na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej różnym drogami, także poprzez inne kraje. Argumentowaliśmy, że ludzie po prostu uciekali. I to najkrótszą i najbezpieczniejszą drogą a ta, z objętego wojną obszaru wiedzie często przez granicę ukraińsko-mołdawską. Takie sytuacje mamy też w Raciborzu. Niestety, rządząca większość odrzucała te propozycje. Z wielką determinacją były jednak ponawiane i teraz, dzięki staraniom naszych posłów i senatorów w trybie pilnym udało się złożyć projekt ustawy, która to naprawi i pozwoli na przykład na finansowanie pobytu uchodźców niezależnie od tego, gdzie przekroczyli granicę.

– Jak zmieni to sytuację uchodźców?

– Przez wykreślenie w dotychczasowej ustawie słowa „bezpośrednio” te same prawa i dostęp do takiej samej pomocy będą mieli wszyscy obywatele Ukrainy, którzy po 24 lutego 2022 r. przybyli na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z terytorium Ukrainy, w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium Ukrainy. To oznacza, że dotyczy też tych, którzy przekroczyli np. granicę ukraińsko-mołdawską i w następnej kolejności udali się do Polski, i którzy wyrażają zamiar pozostania w naszym kraju. Zmiana słowa „przyjechali” na „przybyli” natomiast, obejmie też pieszo przekraczających granicę i tych, którzy będąc za granicą i nie mogąc wrócić do kraju, przylecieli do Polski samolotem. Jednocześnie z tego statusu będą mogli skorzystać też ci, którzy już złożyli wnioski o ochronę międzynarodową (dla uchodźców na ogólnych zasadach) pod warunkiem ich wycofania.

– Kiedy te nowe rozwiązania mają zostać poddane pod głosowanie, a kiedy wejdą w życie?

– Projekt w czwartek uzyskał akceptację Sejmowej Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych i deklarację rządu o jego poparciu. Pod warunkiem jednak, że będzie dotyczył tylko tej jednej kwestii spośród licznych, koniecznych do dalszej poprawy. W przyszły wtorek mamy pierwsze czytanie ustawy na posiedzeniu komisji. Jest także obietnica Pani Marszałek, że znajdzie się w środę w programie obrad Sejmu, a Marszałek Senatu również zadeklarował pilne przyjęcie ustawy w piątek. Są więc realne szanse na uchwalenie i podpis Prezydenta do końca przyszłego tygodnia. Trzeba jednak pamiętać, że ta sprawa nie zamyka listy najpilniejszych problemów do rozwiązania w zakresie pomocy przybywającym do nas Ukraińcom. Do szczególnie ważnych należy kwestia zorganizowania edukacji dzieci ale też nauki języka dla dorosłych.

(żet)