W 102. rocznicę III Powstania Śląskiego w Rzuchowie spotkali się oficjele i mieszkańcy regionu, aby uczcić pamięć powstańców. To już tradycyjne uroczystości, które są organizowane w tym sołectwie. Oprócz okolicznościowych przemówień i kwiatów, które złożono pod pomnikiem, w pałacu odbyły się występy artystyczne dzieci ze Szkoły Podstawowej w Rzuchowie oraz zespołu „Czelodka” ze Szkoły Podstawowej nr 2 z Rydułtów.

Szczególne znaczenie ma właśnie pomnik stojący nieopodal pałacu. Upamiętnia on powstańców śląskich, którzy zginęli podczas III Powstania Śląskiego. Należeli oni do rybnickiego I batalionu wchodzącego w skład Grupy „Południe”.

Według informacji zebranych przez Fundację, opartych na zachowanych meldunkach, publikowanych spisach poległych oraz opracowaniach historyków specjalizujących się w historii działań powstańczych, 3 maja 1921 r. powstańcy I batalionu rybnickiego pod dowództwem Pawła Stańki maszerując w stronę Odry, natknęli się na bardzo silny opór niemiecki w Rzuchowie. Powstańcy zostali ostrzelani z broni maszynowej przez niemieckie bojówki. Doszło do krótkiej, lecz gwałtownej walki zakończonej zwycięstwem powstańców. W walkach miało zginąć 2 powstańców, a 5 kolejnych zostało rannych. Powstańcy w rejonie Rzuchowa przebywali do 5 maja, a następnie przenieśli się w rejon Raciborza.

Jak wynika z niepełnego spisu poległych, w pierwszych dniach powstania zginęło 14 powstańców. Pierwszym, poległym w nocy z 2 na 3 maja był plutonowy Roman Prefeta (pochodził z Biertułtów), zabity podczas starcia z bojówkami niemieckimi w Rzuchowie, o czym świadczy meldunek z 5 maja 1921 r. Jest on jedną z trzech osób wymienionych na tablicy pomnika, na którym wspomina się także: Wincentego Koczego z Rydułtów (zmarł 3 maja) i Alfreda Strączka z Rydułtów (zmarł 4 maja).

Fundacja na Rzecz Ochrony Dóbr Kultury została powołana 13 lat temu przez Zofię i Janusza Gładyszów, właścicieli pałacu w Rzuchowie. Jej pierwotnym celem była rewitalizacja terenu wraz z jego adaptacją na cele naukowe, edukacyjne oraz kulturalne. Od 2022 roku jest także zarządcą kaplicy na terenie dawnego kompleksu szpitalnego Juliusz w Rybniku.

(mad)