Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma ustawowy obowiązek kontrolowania zwolnień lekarskich. Przeprowadza kontrole wykorzystania zwolnień lekarskich, jak i prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do pracy. W pierwszym przypadku polega to na sprawdzeniu, czy osoba korzystająca ze zwolnienia nie świadczy pracy lub nie wykonuje innych czynności, które są niezgodne z zaleceniami lekarza i mogą utrudnić powrót do zdrowia. Jeżeli tak jest, to ZUS wstrzymuje wypłatę świadczenia, a jeżeli zostało już wypłacone, nakazuje jego zwrot. Natomiast w przypadku kontroli prawidłowości orzekania to lekarze orzecznicy ZUS weryfikują czy osoba na zwolnieniu lekarskim nadal jest chora i niezbędna jest kontynuacja zwolnienia, czy też należy zwolnienie skrócić.

W pierwszym kwartale tego roku kwota wstrzymanych i cofniętych zasiłków w całym kraju wyniosła 6,8 mln zł.

Na chorobowym pracują, remontują, imprezują

– Niestety, wciąż są osoby, które korzystają ze zwolnienia lekarskiego niezgodnie z jego celem, zatrudniając się u innego pracodawcy, remontując mieszkanie, porządkując ogródek, czy też pomimo zwolnienia wykonują pracę w swojej firmie – mówi Beata Kopczyńska, regionalna rzeczniczka prasowa ZUS w województwie śląskim.

Niezwykle pomocne w prewencji w zakresie wykorzystywania świadczeń chorobowych są, wprowadzone powszechnie w całym kraju w grudniu 2018 r., elektroniczne zwolnienia lekarskie. Pozwalają one na bieżąco weryfikować wpływające zaświadczenia oraz reagować na występujące nieprawidłowości. Duża pomoc w zakresie wykrywania nieprawidłowości jest ze strony samych klientów ZUS, którzy nie zgadzają się na oszukiwanie systemu, jak również ich samych, bo za nieobecnych muszą wykonywać pracę. Stąd też informują ZUS o niewłaściwym wykorzystaniu zwolnienia lekarskiego przez swoich współpracowników, sąsiadów, a nawet członków rodziny, przesyłając do ZUS szczegółowe informacje dotyczącego „chorego”, niekiedy z pełną dokumentacją o tym, co ich znajomi robią na zwolnieniu lekarskim.

Kwota cofniętych zasiłków z terenu Oddziału ZUS w Rybniku najwyższa w kraju

W konsekwencji kontroli wykorzystywania zwolnień lekarskich 400 mieszkańców województwa śląskiego musi zwrócić zasiłki chorobowe na kwotę przekraczającą 714 tys. zł. Niechlubny rekord w kraju, jeśli chodzi o kwotę cofniętych zasiłków, przypadł „chorym” poddanym kontroli przez rybnicki ZUS. Z tego terenu 181 osób nieprawidłowo wykorzystujących chorobowe musi zwrócić swój zasiłek, a łączna kwota zwrotu to 335 tys. zł. Z terenu działalności Oddziału ZUS w Bielsku-Białej – nieprawidłowo wykorzystywało zwolnienie lekarskie 12 osób, kwota cofniętych zasiłków wynosi prawie 30 tys. Natomiast niemalże co drugi skontrolowany chory przez kontrolerów z chorzowskiego ZUS nieprawidłowo wykorzystywał chorobowe. Na 85 osób skontrolowanych 39 będzie musiało zwrócić chorobowe w łącznej wysokości 82,7 tys. zł. Z terenu częstochowskiego ZUS cofnięto zasiłek 45 osobom na kwotę 51 tys. zł. Z terenu Zagłębia skontrolowano 139 osób z czego 45 osób musi zwrócić zasiłek na łączną sumę 45,3 tys. zł. Skuteczność kontroli zabrzańskiego ZUS wynosi 89 proc., na 90 osób skontrolowanych 78 osób zostało pozbawionych prawa do zasiłku na kwotę 171 tys. zł.

Po kontrolach lekarzy orzeczników skrócono chorobowe o 4 tysiące dni

Kontrolę prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do pracy mogą przeprowadzić tylko lekarze orzecznicy ZUS. Jeśli podczas takiej weryfikacji okaże się, że kontrolowany jest już zdolny do pracy, to dochodzi do skrócenia zwolnienia lekarskiego. W takiej sytuacji osoba badana zachowuje prawo do świadczenia chorobowego tylko do dnia badania, następnego dnia powinna stawić się w pracy.

W województwie śląskim lekarze orzecznicy ZUS skontrolowali 14,4 tys. zwolnień lekarskich. W wyniku tych kontroli ponad 600 osobom skrócono chorobowe na sumę 4 tysięcy dni. Kwota wstrzymanych zasiłków przekroczyła 390 tys. zł. W całym kraju liczba skontrolowanych orzeczeń przekroczyła 100 tys., a kwota wstrzymanych zasiłków wyniosła 3,4 mln zł.

Warto przypomnieć, że kontrolę wykorzystywania zwolnień lekarskich mogą przeprowadzić także pracodawcy, którzy zatrudniają powyżej 20 ubezpieczonych.

oprac. (d)