Atopowe zapalenie skóry – rosnący problem dzieci i dorosłych

Dr n. med. Maria Weryńska-Kalemba, NZOZ „Nowiny” ul. Orzepowicka 8d w Rybniku oraz Katedra i Oddział Kliniczny Chorób Wewnętrznych, Dermatologii i Alergologii w Zabrzu, Śląskiego Uniwersytetu Medycznego. Kontakt dla pacjentów: 664968021, www.wermed.pl

Atopowe zapalenie skóry (AZS) jest przewlekłą, uwarunkowaną genetycznie alergiczną chorobą skóry. Najprawdopodobniej jednym z pierwszych opisanych pacjentów chorych na to schorzenie był rzymski imperator Oktawian August. W dziele „Żywoty Cezarów” Swetoniusz opisał cierpienia cesarza z powodu swędzących ognisk zlokalizowanych w obrębie skóry, ucisku w klatce piersiowej i kataru siennego…

Jak wynika z opisu zmagał się on najpewniej również z astmą oskrzelową i alergicznym nieżytem błony śluzowej nosa, co jest zgodne ze współczesną teorią marszu alergicznego. Teoria ta mówi, iż obecne w dzieciństwie objawy atopowego zapalenia skóry mogą w późniejszym wieku współistnieć z astmą czy innymi chorobami alergicznymi. Występowanie AZS na terenie Polski szacuję się na około 5%  dzieci i około 3,2%  dorosłych (na podstawie- Epidemiologii Chorób Alergicznych w Polsce ECAP), ale część doniesień mówi nawet o występowaniu tej choroby u 15-20% dzieci. W populacjach dużych miast choroba występuje dużo częściej niż na terenach wiejskich. Zjawisko to tłumaczone jest tzw. teorią higieniczną – narażenie na czynniki mające znaczenie w alergii jest większe na terenach wiejskich, co prowadzić może do pewnej tolerancji układu immunologicznego. W wyniku atopowego zapalenia skóry dochodzi do uszkodzenia mechanizmów strukturalnych i funkcjonalnych bariery naskórkowej, co objawia się suchością, świądem skóry oraz występowaniem typowych wypryskowych wykwitów. Charakterystyczna cechą w tej grupie chorych jest częsta nadwrażliwość na alergeny pokarmowe (białko mleka, ryby, orzechy) i powietrznopochodne (pyłki, roztocza kurzu domowego, pleśnie, sierść zwierząt). Jednak zanim zdecydujemy się na wprowadzenie rygorystycznej diety u dziecka z objawami atopii, warto najpierw wnikliwie obserwować, na ile objawy występują w związku z ekspozycja na dany alergen pokarmowy. U dzieci powyżej 3. roku życia można wykonać testy alergologiczne. Bardzo istotne znaczenie w opiece nad skórą atopową ma codzienne stosowanie emolientów (produktów o działaniu nawilżającym, pomagającym odbudować uszkodzona barierę naskórka). Odpowiednia postawa zarówno rodzica jak i lekarza, pełna zrozumienia i wiedzy na temat tego schorzenia ma często większe znaczenie niż rosnąca liczba zakazów i ograniczeń stosowanych wobec rozwijającego się dziecka. Nie ma również jednoznacznych naukowych dowodów na zasadność restrykcji dietetycznych u kobiet w ciąży lub kobiet karmiących w profilaktyce AZS u niemowląt. Wiele źródeł mówi natomiast o profilaktycznym wpływie karmienia naturalnego co najmniej do 4-6 miesiąca życia. Zachęcam wszystkich zmagających się z alergią do pogłębiania wiedzy na ten temat, wzajemnych kontaktów z innymi rodzinami mającymi podobne problemy. Przy wielu oddziałach dermatologicznych i alergologicznych działają tzw. ”Szkoły Atopii”, które organizują bezpłatne warsztaty dla dzieci i dorosłych z AZS. Pozdrawiam wszystkich!